مبانی زیباشناسی طراحی منظر
طراحی منظر، عناصر هنر و دانش را برای ایجاد تعمیمی کارکردی و خوشایند به لحاظ زیباشناسی از زندگی محیط داخلی به محیط بیرونی ترکیب میکند.
یکی از اهداف اولیه طراحی منظر، تلفیق فناوری بشر (خانه یا ساختمان) به محیط طبیعی پیرامونی است.
در راستای طراحی منظر مطلوب، مهندس طراحی منظر باید دانش عملی از عناصر هنر و مبانی طراحی داشته باشد.
این مقاله برای طراح منظر تجاری با تجربه اندک یا بدون آموزشی در بهرهگیری از این مبانی اساسی هدفگذاری شده است.
عناصر هنر برای طراحی منظر
عناصر هنر شامل رنگ، خط، فرم، بافت و مقیاس است، ولی محدود به این موارد نیست.
این عناصر هرگز مستقل از یکدیگر نیستند، اما قبل از بررسی تعاملات آنها، ابتدا طبیعت فردی آنها را مورد بحث قرار خواهیم داد.
1- رنگ در طراحی منظر
تنوع رنگ با استفاده از گردونه رنگ به بهترین شکل توضیح داده میشود . رنگهای اصلی، قرمز، آبی و زرد هستند.
نارنجی، سبز و بنفش رنگهای ثانویه نامیده میشوند، زیرا ترکیبی از دو رنگ اصلی میباشند.
برای مثال، زرد و قرمز ترکیب میشوند تا رنگ نارنجی به دست آید.
رنگهای گروه سوم، ترکیب یک رنگ اصلی و یک رنگ ثانویه هستند.
این رنگها، رنگهایی بین رنگهای اولیه و ثانویه میباشند.
رنگسایه به میزان روشنی اشاره دارد که با اضافه کردن رنگ سفید به رنگ خالص در گردونه رنگ حاصل میشود،
در حالی که سایه میزان تیرگی است که با اضافه کردن رنگ مشکی به رنگ خالص در گردونه رنگ به دست میآید.
رنگهای مشکی، سفید و خاکستری خنثی بوده و با هر رنگی سازگار هستند.
رنگها و رنگسایههای روشن با ایجاد رنگهای روشن و برق، توجهات را جلب میکنند.
طرح رنگبندی برای طراحی منظر
رنگها برای کاربردهای عملی در طرح رنگبندی ترکیب میشوند.
سه طرح رنگبندی پایه، طرحهای تک رنگ، مشابه و مکمل هستند.
یک رنگبندی تک رنگ متشکل از رنگسایه و سایههای مختلف یک رنگ است و در یک منظر به ندرت با فرم خالص خود به دست میآید.
یک نمونه از طرح رنگبندی تکرنگ ناقص میتواند شامل گلهای سفید و صورتی با پسزمینه صورتی تیره و آجر قرمز خانه باشد.
طرحهای رنگبندی مشابه، رنگهایی را ترکیب میکنند که در گردونه رنگ مجاور یا کنار هم قرار دارند.
طرح رنگبندی مشابه میتواند شامل سبز، آبی-سبز، سبز-آبی، آبی و بنفش-آبی سیر باشد.
طرحهای رنگبندی مکمل، رنگهای روبروی هم در گردونه رنگ را ترکیب میکند.
مثلا، رنگ قرمز و سبز، رنگهای مکمل هستند.
طرح رنگبندی مکمل میتواند با به کارگیری گیاهانی با شاخ و برگ سبز روی آجر قرمز خانه حاصل شود.
طرحهای رنگبندی متغیر نیز در یک ناحیه از منظر با تغییر فصل امکانپذیر است.
ازالیای سفید و صورتی میتواند یک طرح رنگبندی تک رنگ روی آجر قرمز خانه تولید کند.
شاخ و برگ سبز آزالیا در تابستان رنگ مکملی روی آجر قرمز ایجاد میکند.
تمشکهای پیراکانتا، در پاییز طرح رنگبندی مشابه روی آجر قرمز ایجاد میکنند.
طراح منظر هنگام ایجاد طرح چشمانداز، باید تغییرات رنگ در طول سال را مدنظر قرار دهد.
کاربرد رنگ ها در طراحی منظر
رنگها را میتوان برای تغییر بصری فاصله منظر به کار برد.
رنگهای گرم و سایهرنگهایی مانند قرمز، نارنجی، زرد و سفید، شی یا ناحیه را به ناظر نزدیکتر میکنند.
این رنگها و سایهرنگهایی که در نزدیکی پایه خانه قرار دارند، خانه را به خیابان نزدیکتر میکنند.
رنگهای سرد و سایههای تیره مانند آبی، سبز و سیاه فاصله را دورتر میکنند و میتوانند برای دورتر دیده شدن خانه از خیابان استفاده شوند.
رنگهای سرد، سکون را نشان میدهند در حالی که رنگهای گرم تحرک را
نشان میدهند و بهتر است در نور فیلتر شده یا روی یک پسزمینه سبز یا تیره استفاده شوند.
رنگ را میتوان برای هدایت توجه در منظر استفاده کرد.
با توجه به این مشخصه قوی، رنگ باید با دقت استفاده شود.
زمانی که رنگ برای این منظور استفاده میشود، باید ملاحظاتی روی چرخه رنگ سال، و نه فقط رنگ فصل صورت گیرد.
همچنین ملاحظاتی نیز ممکن است روی زمانی از روز لحاظ شود که خوشایند این رنگ است.
برای ایجاد گیرایی به ایوان، میتوان از رنگ سفید یا رنگسایه روشن استفاده کرد.
رنگهای تیره با سپری شدن ساعات روز نشاط خانوادگی را به این ناحیه اضافه میکنند.
2- نقش خط در طراحی منظر
خط مربوط به حرکت یا جریان چشم است. مفهوم و خلق خط وابسته به هدف طراحی و الگوهای موجود است.
در چشمانداز کلی، خط با آرایش بستر و نحوه تلفیق این بسترها با یکدیگر تعریف میشود.
خط همچنین به صورت عمودی با تغییر ارتفاع گیاه و بلندی درخت و درختچهها ایجاد میشود.
خط یک ناحیه کوچک از قبیل ورودی یا باغچه خصوصی ایجاد شده با شاخهبرگ گیاهان، آرایش برگها و یا توالی مواد گیاه است.
خطوط راست، دارای نیرو، ساختارمند و پایدار هستند و چشم بیننده را در مقایسه با خطوط منحنی سریعا به نقطهای هدایت میکنند.
خطوط منحنی یا جریان- آزاد گاهی اوقات به عنوان خطوط صاف، موزون یا ملایم توصیف میشوند و احساس آرامش، مترقی، سیال و طبیعی ایجاد میکنند.
3- فرم در طراحی منظر
فرم و خط ارتباط تنگاتنگی دارند.
خط معمولا به صورت محیط یا لبه اشیاء در نظر گرفته میشود، در حالی که فرم پیچیدهتر است.
همچنین مفهوم فرم به اندازه یا سطح شیء مرتبط است.
فرم را میتوان در رابطه با خصلت رشد گیاهی منفرد و یا به صورت آرایش گیاهکاری در منظر مورد بحث قرار داد.
فرمهای گیاهی شامل: راست، بیضوی، ستونی، پهن، عریض، مجنونی و غیره است.
فرم اساسا شکل و ساختار گیاه یا توده گیاهان است.
ساختار نیز دارای فرم است و باید هنگام طراحی محوطه اطراف آنها مورد توجه قرار گیرند.
4- بافت در طراحی منظر
بافت، کیفیت سطح یک شی را توصیف میکند که میتواند دیده یا احساس شود.
سطوح در منظر شامل ساختمانها، پیادهروها، تراسها، پوشش زمینی و گیاهان است.
بافت گیاهان متفاوت است، زیرا روابط میان برگها، شاخهها و ترکهها متفاوت است.
عبارات زمخت، ملایم و یا ظریف میتواند برای توصیف بافت استفاده شود، در عین حال عبارات صاف، زبر، براق و یا کدر نیز به کار میرود.
5- مقیاس
مقیاس به اندازه یک شی یا اشیاء در ارتباط با محیط اطراف اشاره دارد.
اندازه به اندازهگیریهای قطعی اشاره میکند، در حالی که مقیاس رابطه اندازه بین اشیاء مجاور هم را توصیف میکند.
اندازه گیاهان و ساختمانها در مقایسه با مقیاس انسانی باید در نظر گرفته شود.
اصول طراحی منظر
رنگ، خط، فرم، بافت و مقیاس ابزارهایی هستند که به صورت ترکیبی برای تنظیم اصول طراحی استفاده میشوند.
اصول طراحی شامل وحدت، تعادل، گذار، تمرکز، تناسب، ریتم، تکرار و سادگی است.
تمام این اصول برای تولید طراحی مطلوب شما با یکدیگر تعامل دارند.
1- وحدت در طراحی منظر
وحدت با استفاده مؤثر از اجزای سازنده در طراحی برای بیان ایده اصلی از طریق سبک سازگار به دست میآید.
وحدت با سازگاری شخصیت بین واحدها در منظر تأکید میشود.
استفاده از عناصر برای بیان یک موضوع خاص برحسب واحدها، توازن ایجاد میکند.
وحدت را میتوان با استفاده از گیاهکاری انبوه و تکرار به دست آورد.
وحدت به این معنا است که تمام قسمتهای ترکیب یا منظر با یکدیگر هماهنگی دارند؛ و با هم جور هستند.
احساس طبیعی زمانی اتفاق میافتد که هر ناحیه فعالیت متعلق به کل منظر بوده و با آن ترکیب شود.
همه چیزهایی که برای منظر انتخاب میشوند باید طرح اصلی را تکمیل کرده و گذشته از آن، برخی از اهداف کارکردی را محقق نمایند.
2- تعادل در طراحی منظر
تعادل در طراحی به تعادل یا برابری جذابیت بصری اشاره دارد .
تعادل متقارن زمانی به دست میآید که یک طرف طراحی تصویر آینهای طرف دیگر باشد.
خط تقسیم مشخصی بین دو طرف وجود دارد.
خطوط، فرمها، بافتها یا رنگهای یکسان در هر طرف طراحی متقارن حضور دارند.
تعادل نامتقارن فرمها، رنگها و بافتهای مختلف برای دستیابی به تعادل جذابیت بصری استفاده میشود.
این ترکیبات متضاد در هر دو طرف محور مرکزی، جذابیت برابری ایجاد میکند.
مثلا، جرم ممکن است با رنگ یا ابعاد خطی با ارتفاع متضاد باشند.
طراحان منظر برای ایجاد تعادل نامتقارن، باید عناصر طراحی را به شکل ماهرانهای دستکاری کنند.
محور مرکزی باید از پیش تعیین شده باشد، سپس عناصر هنر و سایر مبانی طراحی مورد بحث در این مقاله توسعه داده میشوند.
3- معنی گذار در طراحی منظر
گذار، تغییر تدریجی است.
گذار در رنگ را میتوان با توالی شعاعی روی گردونه رنگ (طرح رنگبندی تکرنگ) نشان داد که قبلا مورد بحث قرار گرفته است.
گذار را میتوان با آرایش اشیا با بافتها، فرمها یا اندازههای مختلف در یک ترتیب منطقی به دست آورد.
برای مثال، با بافتهای زمخت، ملایم یا ظریف، فرمهای ساختاری گرد تا بیضی تا خطی، و یا گیاهان افتاده تا حلقوی تا استوانهای حاصل میشوند .
طرحهای نامحدودی با ترکیب عناصر اندازه، فرم، بافت و رنگ مختلف برای ایجاد گذار وجود دارند.
به خاطر داشته باشید که گذار به نمای 3 بعدی ترکیب اشاره دارد، و تنها نمای صاف یا روبرو نیست.
استفاده از گذار برای بسط ابعاد بصری به فراتر از ابعاد واقعی نیز امکانپذیر است.
برای مثال، خطوط شعاعی در قسمت خصوصی منظر را میتوان برای قاببندی یا کانونیسازی صحنه دریاچه استفاده نمود.
گذار مواد گیاهی در طول این خطوط، میتواند صحنه را به بخشی از منظر تبدیل کند.
گذار از گیاهان بلندتر به گیاهان کوتاهتر با تغییرات بافتی از زمخت به ظریف در طول خطوط تمرکز، بر زیبایی صحنه دریاچه تأکید دارد.
گذار از گیاهان کوتاهتر به گیاهان بلندتر و از بافتهای ظریف به بافت زمخت، صحنه را محصور کرده و کاری میکند که مانند نقاشی روی دیوار، نزدیکتر به نظر آید.
به طور کلی، گذار به حرکت تدریجی چشم ناظر روی طراحی و درون آن کمک میکند.
4- تناسب در طراحی منظر
تناسب، به اندازه بخشهایی از طراحی در رابطه با یکدیگر و نیز خود طراحی به عنوان یک کل اشاره دارد.
یکی از بلوطهای بزرگ میتواند مکمل یک ساختمان اداری باشد، اما احتمالا آدمک یکی از ساکنین خیالی خواهد بود .
یک استخر سه فوتی ممکن است در کنار یک محوطه سبز بزرگ گم شود، اما به خوبی با یک باغچه خصوصی کوچک جور میشود.
و صد البته، یک چشمه عظیم در یک باغچه خصوصی غالب است، اما میتواند منظر میدان بزرگ شهر را تقویت کند.
تناسب در طراحی منظر، معمولا مربوط به افراد و فعالیتهای آنها است.
روابط مطلوب اندازه اجزاء در طراحی باید مساله کوچکی برای طراحی باشد که معمولا این اصل را دائما در فرآیندهای تفکر سیستماتیک خود در نظر میگیرد.
5- ریتم در طراحی منظر
ریتم، زمانی حاصل میشود که عناصر طراحی باعث ایجاد احساس جنبشی میشوند که دید بیننده را به ناحیه طراحی یا حتی فراتر از آن هدایت میکند.
ابزارهایی مانند طرحهای رنگبندی، خطوط و فرم میتوانند برای رسیدن به ریتم در طراحی منظر تکرار شوند. ریتم باعث کاهش سردرگمی در طراحی میشود.
کانونیسازی شامل هدایت مشاهدات بصری به سمت یک ویژگی، با قرار دادن این ویژگی در نقطه مخفی بین خطوط شعاعی یا متلاقی است.
خطوط شعاعی مستقیم، در مقایسه با خطوط انحنادار، کانونیسازی قویتری ایجاد میکنند.
چشم بیننده در راستای خطوط مستقیم به سرعت به نقطه تمرکز هدایت میشود.
به طور کلی، خطوط ضعیفتر یا فشرده کانونیسازی در مناظر مسکونی مطلوب هستند.
گذار گیاهان یا اشیاء دیگر در امتداد این خطوط میتواند تمرکز را تقویت یا تضعیف کند.
خطوط منحنی زمانی که به سمت یکدیگر خم میشوند، نسبت به زمانی که از هم دور میشوند، قویتر هستند.
6- تمرکز در طراحی منظر
کانونیسازی غیر مستقیم با خطوط منحنی در یک جهت ایجاد میشود.
کانونیسازی را میتوان با مواد گیاهی در راستای خطوط تنظیم نمود تا کانونیسازی متقارن یا نامتقارن ایجاد شود.
کانونیسازی متقارن غیرمستقیم است، در حالیکه کانونیسازی متقارن مستقیم است و تمرکز قویتری ایجاد میکند.
از آنجایی که کانونیسازی میتواند برای هدایت توجه به یک نقطه استفاده شود، ترافیک در ناحیه معمولا به آن نقطه توجه دارد.
بنابراین، کانونیسازی را میتوان برای هدایت ترافیک در یک ناحیه از باغ استفاده نمود.
هدایت دید به سمت ویژگیهای تجاری، زیباشناختی و یا ارزش فرهنگی ممکن است چشم ناآگاه را بدون تلاش آگاهانه مجذوب کند.
7- تکرار و سادگی در طراحی منظر
تکرار، به استفاده مکرر از ویژگیهایی مانند گیاهان با شکل، خط، فرم، بافت و یا رنگ مشابه اشاره دارد.
تکرار بیش از حد باعث ایجاد یکنواختی میشود، اما زمانی که به شکل موثر استفاده میشود، میتواند منجر به ریتم، تمرکز یا تأکید شود .
با هیچ روش دیگری غیر از تکرار نمیتوان به وحدت دست یافت.
به تکرار فکر کنید زیرا داشتن تنوع زیاد در طراحی میتواند ظاهری بینظم یا شلوغ ایجاد کند.
سادگی با تکرار محقق میشود و میتواند با حذف جزئیات غیر ضروری به دست آید.
تنوع و یا جزئیات بیش از حد باعث سردرگمی ادراک میشوند.
سادهسازی، کاهش طراحی به سادهترین و فرم کارکردی آن است که از هزینهها و نگهداری غیر ضروری اجتناب میکند.
جهت ثبت نام و اطلاع از شرایط کلاس های آموزشی طراحی منظر
یکی از اهداف اولیه طراحی منظر چیست؟
یکی از اهداف اولیه طراحی منظر، تلفیق فناوری بشر (خانه یا ساختمان) به محیط طبیعی پیرامونی است.
در راستای طراحی منظر مطلوب، مهندس طراحی منظر باید دانش عملی از عناصر هنر و مبانی طراحی داشته باشد.
عناصر هنر برای طراحی مناظر چیست؟
عناصر هنر شامل رنگ، خط، فرم، بافت و مقیاس است، ولی محدود به این موارد نیست.
این عناصر هرگز مستقل از یکدیگر نیستند.
آیا شما دوره های آموزشی دکوراسیون داخلی و نیز نرم افزارهای آن را هم دارید ؟
بله ، دوره های آموزش دکوراسیون داخلی را داریم .
ضمنا ورکشاپ های آنلاین رشته های دکوراسیون داخلی را نیز داریم .
برای اطلاعات بیشتر به بخش دوره های آموزشی در همین سایت مراجعه کنید .
رنگ های اصلی در طراحی منظر چیست؟
تنوع رنگ با استفاده از گردونه رنگ به بهترین شکل توضیح داده میشود . رنگهای اصلی، قرمز، آبی و زرد هستند.
نارنجی، سبز و بنفش رنگهای ثانویه نامیده میشوند، زیرا ترکیبی از دو رنگ اصلی میباشند.
طرح رنگبندی برای طراحی منظر چگونه است؟
سه طرح رنگبندی پایه، طرحهای تک رنگ، مشابه و مکمل هستند.
یک رنگبندی تک رنگ متشکل از رنگسایه و سایههای مختلف یک رنگ است و در یک منظر به ندرت با فرم خالص خود به دست میآید.
کاربرد رنگ ها در طراحی منظر چگونه است؟
رنگها را میتوان برای تغییر بصری فاصله منظر به کار برد.
رنگهای گرم و سایهرنگهایی مانند قرمز، نارنجی، زرد و سفید، شی یا ناحیه را به ناظر نزدیکتر میکنند.
نقش خط در طراحی منظر چیست؟
خط مربوط به حرکت یا جریان چشم است. مفهوم و خلق خط وابسته به هدف طراحی و الگوهای موجود است.
در چشمانداز کلی، خط با آرایش بستر و نحوه تلفیق این بسترها با یکدیگر تعریف میشود.